దుర్జన పద్ధతి

ఏనుగు లక్షమణ కవి వలె ఎలకూ చి బాలసరస్వతి కూడ భర్తృహరి నీతి పద్యములను తెనిగించెనుతిరులో ఒకటి.

వసుధం గుందేటి కొమ్ము తెచ్చుకొనగా వచ్చం బ్రయత్న 0 బున న్ /
వెస ద్రావన్ జలమెండమావుల నెయేని 0గాంచవచ్చున్ నిజం /
బిసుకన్నూ నియబిండవచ్చ బ్రతిభా హీ నాత్ము డౌమూర్ఖ దె /
ల ఎసముర్ద త్వము లేదలన్ సురభి మల్లా నీతివాచస్ప తీ'
దీని అర్ధంతి విరి ఇసుమున తైలంబు పద్య అర్థమే.





40. చదువే రూపము. గుర్తమౌ ధనము పూజ్య శ్రేణి పూజ్యంబు, న/
మ్మదమున్ కీర్తి యు భోగమిచ్చు నృపసన్ మానంబు గల్ పి oచు నె/
ల్ల దెసన్దోడ్పడు, దైవతుల్యము సిరుల్దామిట్టివే.. యా పను/
ల్చదువుల్ నేరని వారె సుర బి.మల్లా నీతివాచస్ప తీ'

తా - చదువే రూపము దాచుకొన్న డబ్బు పూజనీయము ముదము, కీర్తిని భోగనును సన్ మానము కలిపించును ఎక్కడైన తోడుండును. దైవముతో సమానము చదువు నేర్పని వారికి ఇవి సాధ్యపడవు.





41. కారణములేని కలహంబు గరుణ లేమి/
పరవధూప ర ధనవాంఛ బందు సాధు /
జనములందసహిష్ణుత్వ మనగ జగతి /
బకృతి సిద్ధంబు లిమ దుష్ట నికరమునకు.
తా - దయాహీనత, నిష్కారణమైన కలహము పరులధనము నందు పరస్త్రీల యందు ఆ శక్తి సర్జనులయందు బందువుల యందు ఓర్ప్రవలేమి దుర్జనుల స్వభావ సిద్ది గణములు


 కాలో హిబలవాన్ కర్తా హసతతం సుఖదు : ఖయో :/
నరాణాం పరతంత్రాణామ్ పుణ్యపాపాను యోగత:
కాలం కలసి రాని సమయంలో మనిషి నేర్చుకోవలసినది సహనమే దానికి జవాబు ఓర్ పు. తో ఉండడమే మనిషి సుఖదు:ఖాలకు కాలమే కారణం.

అర్థ పద్ధతి.

31. జాతి దొలంగుగా తగుణశక్తి రసాతల సీమకు 0 జనుo/
గా తకులoబు బూది యగుగా త. నగంబున నుండి శీలముం /
బాత ముజెందుగా తబ హుభo గుల విత్త మెమాకు మేలు వి/
ఖయాతగుణంబు లెల్ల దృణ కల్పము లొక్క ధనంబు లేవడిన్.

తా - జాతిపాతాళమునకు పోయినను. సత్ గుణములు అంతకంటె క్రింద పడిన, శీలము కొండపై నుంచి కింద పడి నా.వంశ ముపోయినా, శౌర్యమునందు పిడుగు పడి నామాకేమీలో పము లేదుద్రవ్యము ఉన్న చాలును. ఈ ద్రవ్యము లేక పోవునే ని పైన చెపిఎ నవి ఉండి యుగడ్డిపోచకైన కోరగావు.

32. ఏ నరునకు విత్తము గల / దానరుడు కులీను దధి కు/ డార్ యు డ తండే దీనిధి/

థన్‌ యుడు నేర్పరి /

నానా గుణగణము కాంచనంబున నిలుచున్.

తా- లోకమునందు ధనము కలవాడే కులీనుడని, పండితుడని, శాస్త్రము తెలిసిన వాడని , గుణావ గుణములు ఎరిగినవాడని చక్కని వా క్ ధోరణి కలవాడని , చూడదగిన వాడని , రూప వంతుడని, చెప్పబడును. ధనము ఒకటి ఉంటే పై గుణములు లేకపోయినా వానియందు ఈ గుణములు ఉన్నవి అని తలుచు దురు.

33. యతి సంగంబున. బాలుడా దరము చే, జ్య ఆ భర్త దుర్మం త్రి చే/ శ్రుతి హానిన్. ద్విజు, డన్వయంబు ఖలు చే, క్రూరా అష్తి చేశీ ల , ము/

ద్దతిచే మిత్రత, చూపులేమి గృషి, మద్య ప్రాప్తి చే సిగ్గు, దు/

ర్మతి చేసం పదలున్.నశి oచు, చెడునర్ధంబుల్ ప్రమాదం బునన్.

తా - దుర్మం త్రము వలన రాజు, సంగము వలన యతి . లాలించుటచే పుత్రుడు, వేదాధ్యయన లేమి చేబ్రాహ్మణుడు, కుపుత్రుని వలన వంశము. దుర్మార్గుల సేవ వలన సదాచారము, మద్యపానము వలన లజ్జ తరచుగ చూడకపోవుట వలన వ్యవసాయ ము, దేశా 0 తర సంచారము చేత స్నే హము, అనురాగలే మి చేత మైత్రి, నీతి లేమి చేత సంపద, అపాత్రదానము చేతను, పరాకు చేతను ధనము నశించును.

34. దానము భోగము నాశము

పూనిక తో మూడు గతులు భువి ధనమునకున్ /

దానము భోగము నెరుగని /

దీనుని ధనమునకు గతి దృతీయ మెపొసగున్.

తా - ధనవ్యయమునకు సత్పాత్రదానము, తానను భవించుట, దొంగలు. మొదలగువారు హరించుట అని మూడు దారులు. కనబడుచున్నవి.ఎవడు సత్పాత్ర మునకు ఇయ్యక. తానను భవింపక ఉండునో వాని ధనము మూడవ దారి యే అగును అనగా దొంగల పాలగును.

35. శాణ విగ్నష్ట రత్నమును శస్త్ర హతుం డగు శూరుడున్ మద/

క్షఈ ణగజంబు సైకత విశిష్ట శరన్నది యున్.నవక్షపా/

ప్రాణవిభుండు చండ సురతాల సబాలిక యున్ ధ నెై కవి /

శ్రావణ శూరులుండగడు గృశత్వమునం బ్రభ గాంతురిద్దరిన్.

తా - సానపెట్టిన మణియు, ఆయుధ క్షతములు గలిగి యున్న శూరుడును, మదజల స్రవము చేత చిక్కి నఏనుగును. శరత్ కాలమున ఎండిన ఇసుక తిన్నెలుగల నదియు, కలామాత్రా విశిష్టుడగు చంద్రుడును, రతి క్రీడ చేఅలసిన నవ యవ్వన బాలిక యు.సత్ పాత్రదానము చేత ఐశ్వర్యమును కోలుపోయిన రాజులు ఎంత కృశించి నను విశేషముగ ప్రకాశిం తురు.

36 చేరి యొకండు నెవ్వబడి చిక్కు చు జేరెడు శాలిధాన్యమే /

కోరున తండు పిమ్మట న కుంఠ ధనోన్న తుడై వసుంధరం /

బూరికి సాటిగా దలచు భూరి ధనాడ్ యుల చొప్పు నేకమై /

గౌర నమున్ లఘుత్వమును గెై కొనువస్తువులందు నెల్లడన్.

తా - దరిద్రమును అనుభవించునపుడు గుపెఎడు దాన్యమును ఆశించున తడు కాలం గడిచిన తరువాత సంపద కలిగిన భూమండలమును గడ్డిపరకవలె తలచును. కావున సమయమును బట్టి వస్తువులు అధిక ములని. అల్పములని చెప్పబడును. ఒక సారి స్వల్పమైనది మరియొక సారి అధికముగ . అధికమైనది తక్కు వగతో చును.

37. ధరణీ దే నువు బిదు కంగ దలచి తేని /

జనుల బోషింపు మధిపవత్సముల మాడ్కి /

జనులు పోషింపబడుచుండ జగతి కల్ప /

లత తెరుంగున సకల పలంబు లొసంగు.

తా - రాజా ! భూమి యను ఆవు నుండి ధనము పితుక దలచితివే ని అవుదూడను పోషించిన విధముగ జనులను పోషింపుము. ఆ జనులును చక్కగ నీవు పోషించితివే నిభూమి కంపవల్లి మె కోరిన వానిని అన్నీ ఫలింపజేయును.

38 సత్య మనృతంబు పరుషోక్తి సరసభాష /

ప్రాణిహింస యు. దయయులో భంబు నీ గి/

కనక సంగ్రహ వ్యయములు గలుగు వార/

రమణికైవడి బహు రీతి రాజనీతి.

తా-రాజనీతి సమయానుసారముగ సత్య మిశ్రమము. అసత్య యుతము ఒక చోట నిష్టురమున ఒకసారి చెవులకు ఇంపుగ ఉండును. ఒక చోట బాధ ఒక చోట దయ, ఒక చోట పిసిని తనము, ఒక చోట దానము ఒనర్చును.ఒక చోట వ్యయమ.. ఒక చోట సంపాదన మును చేయుచు వారాంగనమె ఉండును.

39. ఆ జ్ఞా యును గీర్తియును భూ, సురావనంబు /

రానమును భోగ మిత్రసంత్రాణనములు /

షట్ గుణంబులు గలుగ వే జనులయందు /

వారి గోల్చిన ఫలమేమి వసుమతీ స.

తా-దుర్జన శిక్షణము సత్కీర్తి, బ్రాహ్మణ పరిపాలనము, సత్పాత్రదానము స్ర క్చందన విహారాది భోగములు, ఆపన్నుల గుమిత్రాదుల రక్షించుట అను సద్గుణ షట్కము లేని రాజుల సేవించుట వలన లాభమే.మియు లేదు.

40. వనజ భవుండునెన్ నోసట వ్రాసిన సొమ్మ ఘనం బొ కొంచెమో /

వినుమరుభూమి కేగిన లభించు మేరువు జేరబోయినన్ /

ధన మధికంబు రాదు కడు దెైన్యము మాను ధనాఢ్యలందున /

వ్యనిధి నూతదుల్యముగ గ్రహించు ఘటం బు సూడు మా '

తా-తన నుదుట వ్రాసిన ధనము మరుభూమిలో ఉన్నను తప్పక లభించును. ఎడారిన oదైనా అంతకంటే ఎక్కు వ పొందడు. కావున ధనవంతులను చూసి దీనత్వము కనబరచకు. కుండను బావిలో ముంచి నా సముద్రములో ముంచినా.దాని పరిమితమైన జలమును మాత్రమే గైకొనునుకదా . ఈ దృష్ట్రాo తముగ నచటికి బోయినను ప్రాప్తి ఎంతో అంతే లభించును కలిగినంత మట్టుకు సంతోషించవలెను.

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

మాన శౌర్య పద్ధతి

మాన శౌర్య పద్ధతి.
21. గ్రా సము లేక స్ర్క్ క్కిల జరా కృశమైనవి శర్ణమైన సా /
యాసము నైన నష్ట రుచియైనను బ్రాణభయార్త మైన ని/
స్థాసమ దే భ కుంభపి శిత గ్రహలాల సశీల సాగ్రహా
గ్రేసరభాసమానమగు కేశ రి.జీర్ణతృణంబు . మేయునే.?

తా. శూరా గ్రణి యగు సింగము ఆకలి చేడ స్నను ముదిమి చే చిక్కన ను, కష్ట స్థితి పొందినను, కాంతి విహీనమయినను. ప్రాణములు పోవుచున్నను. మదించి న ఏనుగు యొక్క కుంభస్థలమును పగులగొట్టి అందలి మాంసమును భుజింప దలచునే కాని ఎoడుగడ్డిని తిను నా ఏమి?



22. స్నయువ సావ సే కమ లినమ్మ గునెమ్ము గ్రహించి జాగలం /
బాయత మోదముందు జనదా కలిజెంతనున్న గో/
మాయువు దాని జూచి పరిమార్పక సింగము దంతి గూల్చునే /
చాయల నెల్లవారు నిజ సత్వ సమాన ఫలార్దులే కదా!

తా కుక్క మాంస హీనమైన సన్నని నరములు కొంచెము కండ ఉండిన మలినమైన ఎముక దొరికినంత నే సంతోషము చెందును. అది దాని ఆకలి తీర్పదు.సింగము తన ఎదుట జంబుక ములు తిరుగుచుండినను వానిని వదలమనమంతా తిరిగి గజరాజమును చంపును. కావున జనుల కష్టకాలములోన కూడ తమ శక్తికి తగిన లాభము నే కోరుదురు కాని ఎక్కు వ తక్కు వలు కోరారు.

23. వాలమున్ త్రిప్పు నేలబడి వక్త్రము గుక్షి యుజూపు గిన్ Oదటం /
గాలిడుద్రవ్వన్ పిండ దుని కట్ ఎదుట న్ శునకంబు భద్ర శుo/
డాలము శాలితండుల గుడంబులు చాటు వచస్ శతంబు చే/
నోలి భుజించు దైర్య గుణయుక్తిగ జూచు మహోన్నత స్థితిన్.

తా - కుక్క తనకు పిడికెడు అన్నము పెట్టువాని ఎదుట తోక నాడించుట' కాలితోనే భూమిపైబడి నోరు కడుపు చూపించుట మొదలగు నీచ కృత్యము లెన్నో చేయును. ఉత్తమ గజము దైర్యముతో చూచుచు మావటివాని చేత ప్రియ వాక్యములచేత లాలింపబడుతు ఆహారమును గ్రహించును.




24. ప్రాణి లోకంబు సంసారపతిత మగుట /
వసుధ పై గిట్టి పుట్టని వాడు గల డె/
వాని జన్మ oబు సఫలము వాని వలన /
వంశము ధికోన్నతి వహించి వన్నెకె క్కు.

తా - చావుపుట్టుకలను నవి ఎప్పుడును గల ఈ సంసార చక్రమున చచ్చిన వారందరు పుట్టు వారే.అట్లు పుట్టిన వారిలో నశింపనివారు ఎవరు? ఎవని పుట్టుక వలన వంశము కీర్తి మొదలగు వానితో వాసి గాంచునో వాడే జన్మించినవాడు. వాని జన్మయే గణనీయము.



25. కుసుమ గుచ్చం బునకు బోలెబాస గు శౌర్య /
మానవంతున కి విరెండు మహితగతులు /
సకల జనమస్తక ప్రదేశములనైన /
వనము నందైన జీర్ణ భావంబు గనుట.

తా. - మహనీయుడగు విద్వా o సునకు పుష్పగుచ్చమునకు వలె అందరిచేత శిరసావహింపబడుట యో లేక అరణ్యములోనే మరణించుట యో తప్ప వేరు విద్ధము లేదు.



26. గురు ముఖ్య ల్. గల రేవురార్ ఉరుశుభాo గుల్ ఖేచరుల్ వారిలో /
పర విక్రాంత విహారి రాహువైన పుడున్ వైరంబు సేయండు భా/
స్వరులన్ భాస్కర యామినీ చరులనే బాధించుచున్నాడద /
త్పరతన్‌ . మస్తక శేషమూర్తియగునా దైత్య 0 డుగర్వOబునన్.

తా - బృహస్పతి మొదలగు గణనీయములైన అయిదారు గ్రహములున్నను పరాక్రమ శీలుడగు రాహువు వారి తెరువుపోక శీర్షావశిష్టుడై యుండియు తేజోవంతుల గు సూర్య చంద్రులను మాత్రమే పర్వ కాలములందు పీడించుచున్నాడు.





 27. భువనస్ శేణి వహించు శేషుడు ఫణా భోగంబు పై సంతతం /
బవలీలన్ భరియించు బృష్టమునగూర్మాధీశ్వరుం డా తనిన్ /
ధవళ క్రోడవ శాత్ము జేయు నతనిన్ వారాశియ శ్రా 0 తి చే/
నవురా! ధీర చరిత్ర సంపదల సంఖ్యూత ప్రభావోన్నతుల్.

తా - ఆదిశేషుడు పదునాలుగు లోకములను తన పడగల చేత మోయుచున్నాడు. అతనిని ఆది కూర్మ మూర్తి మూపున వహించు చున్నడు.ప్రళయకాల సముద్రుడట్టి ఆది కూర్మమును, ఆదివరాహునికి లోబడిన వానిని గా చేయు చున్నాడ.కావున మహాత్మల మహిమకు మేరలేదు.




 28. సమధికభీషణ జ్యలన జూల నిర్గమదుస్స బంబు చే/
స మద సురేంద్రముక్తకు లి శిక్షతి చేను చితంబు ప్రాణ షూ/
తముహిమవత్ కుమారునకు దండ్రిని శాతశతార పాత ఖాఏ /
దమున మునుంగుచున్న తరిదా జలరాశి జా రంగనర్హమే.

తా - హిమవంతుని కుమారుడగు మైనా కునికి, దేవేంద్రుడు తన బలిమి కొలది వేయు నిప్పులు గ్రక్కు చునోర్వలేక మీద పడుకులిశ ముయొక్క ధారాహతి చే చచ్చు టే కొంచెము మంచిది కాని.ఆ పాటు చే మూర్చ నాందిన తన తండ్రిని వదలి తన ప్రాణములను రక్షించుకోనుటకు సముద్ర మన దాగి వుండట తగునా?



 29. అర్క కాంతమచేతనంబ యూ సవితృ /
పాదముల సోకినంత నే ప్రజ అవ.రిల్లు /
గాన నభివాన వంతు డెం దైన శత్రు/
కృత తరస్కార మొట్లు సహింప నేర్చు.

తా - సూర్యకాంత మణి అచేతనమైన సూర్య ని పాదములు - ( కిరణములు) తనకు తగిలినంత మాత్రము వ్య మండును. కావున తేజోవంతులు పరులు చేయు ధిక్కారమును సహించి ఊరకుండరు.



 30. విదిలింప నురుకు సింగపు /
గొదమ యు మదమలిన గండకుంజరములపై /
ని ది బలశాలి కి నైజము/
గద తేజో నిధికి వయసు కారణమగు నే.

తా - సింహము బాల్యదశలో ఉన్నా మదధారలు స్రవించుటచే మలినమయిన గోడల వంటి చెక్కిళ్ళ . గల మదగజముమీదికి ఉరుకును. ఇది బలవంతుల స్వభావము. పరాక్రమ ప్రకటనకు వయసుతో పని లేదు.
ఇది నీతిశతకము నందు మానశౌర్య పద్ధతి వర్ణన సమాప్త o.



Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

విద్వత్పద్దతివర్ణన

11. సకలకలా విభూషితులు శబ్ద విదుల్ నయ తత్త్వ బోధకుల్
ప్రకట కవీంద్రులే నృపతిపజ్జను నిర్దను లైచరింతురా
వికృత పుజాడ్యమా దొరది విత్తము లేక య వారు పూజ్య లం
దక జన దూషితంబులు షునoబులుగా వె.యమూల్య రత్నముల్.


తా - వ్యాకరణాది శాస్త్రంబులను నిర్దుష్టముగ మనోహరముగ పలుకుచు విద్య. నేర్చుకొనువారికి శాస్త్రంబులు బోధించుచు సుప్రసిద్ధి చెందిన పండితులు ఏప్రభువు వద్ద సైన ధన హీనులుగా నుండి న అది ఆ ప్రభువు యొక్క తెలివిలేమి నే తెలుపును.రత్న పరిజ్ఞానము లేని వర్తకుడు అమూల్యమణులను తక్కు వెలగలవానిగా చెప్పినంత మాత్రము చేతనే ఆ రత్నములకు లోపము రాదు కదా!


12. హర్తకు గాదు గోచర. మహర్ నిశమున్ సుఖ పుష్టి సేయు స
త్కీర్తిఘటింతు విద్యయను దివ్య ధనంబఖలార్థి కోటి కిం
బూర్తిగ నిచ్చినన్ బెరుగుబోదు . యుగాంతపు వేళ నెైన భూ
భర్తలు తద్దినాధికుల పట్టున గర్వము మాను. టొప్పగన్.


తా. - విద్య అను ధనమును దొంగలు దొంగిలించలేరు. అది ధనము వలె గాక ఎల్లప్పుడు సుఖము నే కలుగజేయను. కోరిన వారికి ఇచ్చుచుండిన మరింత వృద్ధి చెందును ప్రళయము వచ్చిన నశింపదు. ఇట్టి విద్య. గల వారి యెడ రాజులు దురాగ్రము చెంద రాదు.వారిని అనగా విద్యను వారిని ఎవరు ఎదుర కొనలేరు.



ప్రభువులు పండితుల గు వారి వలన గర్వ
కలన మానుడు వారు మీ కలిమి తృణము
లీల. బోలింప.లేమి మృణాళ గుణము
భూరి మద.వారణములకు వారణం బె.


తా - యదార్ద.మెరిగిన పండితులను అవమానింపకుము. నీ సంపద చూచి నీ మాటలను భరింతురని తలచెద వే మొకాని వారు నీ సంపదను గడ్డి . పోచవలె చూతురు. నూతన ముగ మదధార కారుల గుటచేత నలుపెక్కి నచెక్కిళ్ళగల మద గజములను తాము రతూ టి చేత. గట్టివేయుట సాధ్యమగునా?



14. వనజ భవుండు కోపమున వాహనమైన మరాళ భర్తకున్/
వనజవనీ విహార కలనంబు దొలంగగజేయుగాని గుం/
భనమున దుగ్ధ జీవన విభాగ విధాన నిరూఢ నెైపుణి/
జనిత మహాయశో విభవ సారము హంసకు మాన్పజాలు నే.


తా - బ్రహ్మకు హంస మీద కోపము వచ్చిన పద్మసరోవరములందు విహరించకుండా చేయగలడు గాని పాలు నీళ్ళను వేరుపరచునేర్పును తీసివేయలేడు కదా!



15. భూషలుగా వు.మర్త్య . లకు భూరిమ యా O గద తారహారముల్ /
భూషిత కేశపాశ మృదుపుష్పసుగంధ జలాభిషేకముల్ /
భూషలుగా వు. పూరుషుని భూషిత జేయు బవిత్ర వాణి వా /
గ్భూషణమే.సుభూషణము భూషణముల్ నశియించు న న్ని యున్.


తా - పురుషునకు భుజకీర్తులు. సూర్య హారములు చంద్రహారములు మొదలగు సొమ్మలు గాని, స్ నానము. చందనము పూసుకొనుట పూలు ముడుచుకొనుట, కురులు దూవుట మొదలగు వానిలో ఏదియు అలంకారమును ఇవ్వజాలదు. శాస్త్ర సంస్కారముగలవాక్కు ఒకటే అలంకారమును కలుగజేయును. సువర్ణమయాది భూషణములన్నీ. నశించును. వాక్ భూషణము ఒక్కటే నశింపని భూషణము





16. విద్యని గూఢ గుప్త. మగు విత్తము రూపము పురుషాళికిన్ /
విద్య యశసు. భోగకరి విద్య గురుండు విదేశబంధుడున్ /
విద్య విశిష్ట దైవతము విద్యకు సాటి ధనంబు లేదిలన్ /
విద్య నృపాల పూజితము విద్య నెరుంగని వాడు మర్తు డే.


తా - సజ్జనునికి విద్యయే ధనము విద్యయే రూపము. రహస్యముగ దాచిన ధనము. సకల భోగములను కీర్తిని.సుఖమును కలుగజేయును. విద్యయే గురువు వల అన్నీ బోధించును. పరదేశమునందు చుట్టము వలె సహాయపడును. విద్య రాజపూజితము.ధనము ఇటువంటిది కాదు.ఇట్టి విద్య లేనివాడు పశువు తో సమానుడు.





17. క్షమకవచం బుక్రోధ మది శత్రువు జ్ఞాతి హుతాశనుండు మి/
త్రము దగుమందు దుర్జనులు దారుణ పన్నగముల్ సువిద్య వి/
త్తము చింతల జజ భూషణముదాత్త కవిత్వము రాజ్యమీక్ష మా /
ప్రముఖ పదార్థముల్ గలుగు పట్టున దత్ కవచాదు లేటికిన్.


తా - ఓర్పు ఉన్న యెడల కవచము అఖఖరలేదు. కోపము ఉంటే శత్రువులు 'దాయాదులు ఉంటే వేరే నిప్పు' మిత్రుడు ఉంటే ఔషదము ,దుర్జనులు ఉంటే సర్పము అవసరము లేదు




18. వర కృప భృత్య . లందు నిజ సర్గము నందనుకూల వృత్తి కా/
. పురుషుల యందు శాట్యము సుబుద్దుల యందును రక్తి దాల్ మిస/
ద్గురువుల యందు శౌర్యము మృగాక్షులయందు బ్రగల్భ భావమీ /
వరుసగళా ప్రవీణుల గు వారల యందు వసించు లోకముల్.


తా. బంధువుల యందు దయతో అనగా వారి ఇష్ట్రానుసారము నడుచుట, సేవకులయందు దయ, దుర్జనులయందు కఠ.నముగా నుండుట, మంచి వారియందు ప్రేమ రాజలయందు అనుసరణ మును, విద్య తెలిసిన వారియందు క్రమ ప్రవర్తనము, శత్రువుల యందుపరాక్రమమును, పెద్దలయందు ఓర్పను, స్త్రీల యందు దిట్ట తన ము ఏ పురుషులు కనబరుతురో అట్టివారలే లోక స్థితికి కారణభూతులు.





19. సత్య సూక్తి ఘటించుధీజడి మ. మాన్ చు/
గౌరవ మొసంగు జనులకు గలు షమడచు /
గీర్తి బ్రకటించు చిత్తవిస్పూర్తి జేయు /
సాధుసంగంబు సకలార్థసాధనంబు .


తా - సత్సహవాసము బుద్ధిమాంద్యమును పోగొట్టును. సత్యవాక్యములనే పలుక జేయును. మంచి గౌరవమును ఇచ్చును. పాపములను పోగొట్టును. మనసును బాగుచేయును. నలుదిశల గీర్తిని వ్యాపింప జేయును. వేయేల? అది చేయజాలని మంచి ఏ లోకము నను లేదు.




20. సుకుృతాత్ములు రససిద్దులు /
సుకవీంద్రులు విజయ.నధులుసుమ్ము తదీయా /
ధిక కీర్తిశరీరంబులు /
ప్రకటజరామరణ జన్మ భయ రహితంబుల్.


తత్తద్ర సానుగుణముగ వర్ణం చునైపుణ్యము ఉండటచేత ధన్యాత్మల గుక వీశ్వరులు.జరామరణములు లేని తమ కీర్తి శరీరములచే .సిద్ధి ఔషధ సేవ చేజరామరణము లను అతిక్రమించి యోగుల వలె సర్వదా ప్రకాశించుచుందురు.
ఇది నీతిశతకము నందు విద్వత్పద్దతివర్ణన సమాప్త o

మూర్ఖుల ప్రవర్తన

జలముల నగ్ ని ఛత్రమున జండ మయూఖుని దండతాడనం /
బులవృషగర్ దభములను బొలుపగుమ్మత్తకరీం ద్రమున్ సృణిం/
జెలగెడు రోగ మౌషధము చే విష ముందుగమంత్ర యుక్తిని /
మ్మల దగు జక్క జేయన గుమూర్ఖని మూర్ఖతమాన పవచ్చనే.


తా - నిప్పుకి జలము, ఎండకు గొడుగు, మదగజమునకు అంకుశము . ఎద్దుగాడిద మొ.. ల గు జంతువులకు కర్ర. రోగమునకు వివిధ మైన మందులు. సర్వ విషమునకు పలు విధముల గు మంత్ర ములను శాస్త్ర.ము లందుని వారు కములని చెప్పబడెను. కాని మూర్ఖత్వమును పోగొట్టు ఔషధము ఏ శాస్త్రము నందు చెప్పబడలేదు.

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

మూర్ఖుల ప్రవర్తన

ఆ కాశంబున నుండి శంభుని శిరంబిందుండి శీతాద్రి సు /
శ్లోకంబైన హిమాద్రి నుండి భువి భూలోకంబునం దుండియ /
స్తో కాంబోధి బయోధి నుండి పవనాంధోలోక ముంజేరె గం/
గా కూలంకుష పెక్కు భంగులు వివేక బ్రష్ట సంపాత ముల్.


తా-గంగా నది మొదట ఆకాశమునుండి ఈశ్వరుని తల మీద ను అచ్చటనుండి హిమవత్పర్వతముమీదకు అచ్చటనుండి భూమి మీదకు భూమి నుండి సముద్రమునకు.. అచ్చటనుండి పాతాళమునకు వచ్చేను.గొప్ప స్థితి నుండి తొలగిన వారికి ఇదే విధముగ అనేక పాట్లు సంభవించును వివేకము నశించి న వారు ఈ విధంగా పతనం చెందుతారని కవి భావన

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

మూర్ఖుల ప్రవర్తన

క్రిమి సముదాయం సంకులము గే వల నింద్యము పూతి గంధ హే /
యమును నిరాని షంబు ముఖరాంగభవం బగు నెమ్ము గుక్క దా/
నములు చు జెంతనున్న సురనాధుని గనుకొని సిగ్గు జెందద /
ల ఎమని నిజ స్వభావము దలం పదు.నీ చపు ప్రాణి యెయ్యడన్.


తా. - కుక్క పురుగులు కలసిన దియు, చొల్ల చేత తడిసినదియు, కంపు కొట్టట చేరోత పుట్టించునదియు.మాంసము లేనిది అగుగాడిద ఎముకను అతి ప్రతి తో కొరుకుచు తన సమీపమునకు.దేవేంద్రుడు వచ్చి నిలచినను చూసి సిగ్గుపడదు.నీ చప్రాణి గ్రహించిన వస్తువుతుచ్చ. మా కాదా అను విషయమును లెక్కచేయదు కదా!


Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

మూర్ఖుల ప్రవర్తన

తెలివి యొకింత లేని యెడ దృప్తుడనై కరిభంగి సర్వమున్ /
దెలిసి తినంచు గర్వితము తిన్ విహరించి తి దొల్లి యిపుడు /
ఉజ్య ర మ తులైన పండితుల సన్నధి.నించుకబోధ శాలినై /
తెలియని వాడనై మెలగిలి తిం.గతమ యే నితాంత గర్వమున్.


తా - నేను కొంచెముగ తెలిసికొని యుండు కాలమున మదగజము వలె మదించి నేనే సర్వ జ్ఞాన ,వంతుడునని తలచితిని. పిదప పెద్దల వలన కొద్ది కొద్దిగ ఎపుడు తెలిసికొంటినో అపుడు నేను మూర్ఖడననియు.నాకేమీ తెలియదని తలచి జ్వరమును వదిలి సుఖపడినట్లు గర్వమును విడిచి సుఖపడితిని.



Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

మూర్ఖుల ప్రవర్తన

స్వవశముహితంబు మూఢతా చ్చా.దనంబు
గా గనీ గతి నిర్మిoచెగమలభవుడు
సర్వ విదుల గుసు జనులు సభలో న
మౌనమెవిభూషణము మూఢ మానవులకు.


తా -బ్రహ్మ మూఢులు తమ మూఢత్వము దాచుకొనుటకు తమకు స్వాధీనమై యుండునట్లు మౌనమును సృజించెను. పండితుల యొదుట మౌనముగా నుండుటయే మూఢులకలంకారము.


Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

Poem

కరి రాజున్ బిస తంతు సంతతుల చే (గట్టన్ విజృంభించువా
డు రువ వజ్ర oబు శిరీషపు షఎములచే నూహించు భేదింప (దీ/
పురచింపన్ల వణాబ్దికిన్ మధుకణంబు o జిందు యత్నంచు ని/
ద్ధరణిన్ మూరుఖల దెలు ఎనెవ్వడు సుధాదీరా ను కారోక్తులన్

తాత్పర్యము - మదపుటేనుగును తామర తూటి దారముతో బంధింప జూచువాడును, దిరిసెన పువ్వ.కొన చేత వజ్రమునుగో య చూచువాడును, లవణ సముద్రము నందలి నీరును తీయగా జేయుటకు నందొక తేనె బొట్టును విడుచువాడును, మంచి మాటలతో మూర్ఖులను సమాధానపెట్టదలచువాడును సమానులు.

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

మూర్ఖుల ప్రవర్తన

తివిరి యిసుమున దైలంబు తీయవచ్చు
దవిలి మృగతృష్ణలో నీరు త్రావవచ్చు
దిరిగి కుందేటి కొమ్ముసాధింపవచ్చు
జేరి మూర్ఖనిమనసు రంజింప రాదు.

ప్రయత్నము తో ఇసుకనుండి చమురు తీయవచ్చు. ఎండమావుల యందు సైతము నీరు సంపాదించి త్రాగవచ్చును తిరిగి తిరిగి కుందేటి కొమ్ము సైతము సాధింపవచ్చును కాని దురాగ్ర హము గల మూడు .ని మనసుని మాత్రము సమాధాన పరచుట సాధ్యము కాదు.

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

Poem

మకరముఖాంతర స్థమగు మా నికమాన్ బెకిలింపవచ్చు బా /
యక చల దూ ర్మ కాని కరమైన మహోదధిదాటవచ్చు మ/
స్తకమున బూవు దండ వలె సర్పము నైన భరింపవచ్చు మ/
చ్చి గటి యించి మూర్ఖ. జనచిత్తము దెలపనసాధ్వమేరికిన్.



మొసలి నోటిలోని కోరల నడుమ నుండు రత్నమును ప్రయత్న . ముతో బయటికి తీయవచ్చును. పెద్ద అలలు గల సముద్రమునైన దాటవచ్చును. కోపముతో బుసకొట్టు పామునెైనను పూల దండ వలె శిరమును ధరింపవచ్చు. కాని దురాగ్రహముతో మూడుడైన వాని మనసును సమాధాన పరచుట సాధ్యము కాదు


Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

భర్తృహరి సుభాషితం - 1

బోద్దు. లగువారు మత్సరపూర్ణమతులు /
ప్రబల గర్వ విదూషితుల్ ప్రభువు లెన్న /
ని తరమనుజుల బోధో పహరులు గాన /
భావమున జీర్ణమయెసు భాషితంబు


తెలిసిన వారు అసూయతోనున్నరు ప్రభువులు గర్వా Oధులు సామాన్య మానవులకు విను నంతటితెలివి తిలేదు కావున నేను చెప్పదలచిన తి సుభాషితం నా యందే అణిగిపోయింది.
గ్రంధకర్త నీతిశతకమున మూర్ఖ పద్ద తినారంభించుతూ ముందు "మంచి మాట చెప్పిన వినువారు అరుదు" అనుచునా

ఇది భర్తృహరి సుభాషితానికి ఏనుగు లక్షమణ కవి తెనిగింపు ఇది మొదటి పద్యం

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

గువ్వల చెన్న శతకం - 1

గుడి కూలును నుయి పూడు ను
వడి నీళ్ళం జెరువు తెగును వనమును ఖలమౌ
చెడనిది పద్యము సుమ్మి
కుడి యొడ మల కీర్తి గన్న గువ్వల చెన్నా


-- గువ్వల చెన్న శతకం


పద్య గొప్పతనాన్ని వర్ణన చేస్తూ కవి గుడి, నుయి., చెరువు.వనము అనే దృష్ట్రా.0తాలు చెప్పాడు. ప్రాచీనులు మానవ ప్రయత్నంతో ప్రతిష్టంచే విపుణ యదాయకాలైన వి7 రకాల సంతానాలను చెప్పారు అవి (1) తటాకము (2) నిధి C 3) అగ్రహారము (4) దేవాలయము.(5) వనము (6) ప్రబంధము. (7) పుత్రుడు - వీటి లో పేరెన్నకగన్నది కావ్య రచనే. పద్యము యొక్క గొప్పతనాన్నీ కీర్తించటమే కవి హృదయం.ఉత్తమ కావ్యనికి జరామరణాలు ఉండవు. కనుకనే భర్తు హరి "సుకవితాయ ద్యస్త్రి రాజ్య ఏన కిమ్" అని పలికాడు. కవితా సామ్రాజ్యమే ఉంటే రాజ్యంతో పనేంటి?


Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

మనుచరిత్ర

అట జనికాంచె భూమిసురుడంబర చుంబి శిరస్సరత్ జరీ /
ప ట ల ముహు: ముహ: లు ఠ ద భంగ తరంగ మృదంగ నిస్వన /
సుఎటనటనానుకూల పరిపుల్ల కలాప కలాపి జూలమున్ /
గటక చరత్ కరేణుక రకంపిత సాలము శీత శైలమున్
 --- అల్లసాని పెద్దన, మనుచరిత్ర


ప్రవరుడు కాళ్ళకి లేపనం రాసుకుని హిమాలయ పర్వతాల దగ్గరకు వెళ్ళాడు అక్కడ మంచుకొండ కొమ్మలు నింగిని తాకుతున్నాయి వాటి నుండి సెలయేళ్ళుజూరుతున్నయి వాటిలో లేచి పడే అలల సవ్వడిమద్దిలా మోతల్లా ఉన్నాయి.వాటికి  పరవశించిన నెమళ్ళు పురివిపిఎఆడుతున్నాయి. ఏనుగులు తొండాలతో అక్కడి మద్ది చెట్లను పెకిలిస్తున్నాయి.అటువంటి మంచుకొండను చూసాడు ప్రవరుడు అసామాన్యమైన హిమాలయాలను వర్ణన చేయడానికి ఈ సంస్కృత పదజాలం అవసరమైనది


భూమిసురుడు = ప్రవరుడు
అటన్ + చని = అక్కడకు వెళ్ళి
అంబర చుంబి = ఆకాశానితాకు చున్న
శిరస్ = శిఖరాల నుండి
సరత్ - -జారుతున్న
రుు. రీ పటల = నెమళ్ళ సమూహంలో
ముహు : ముహు : = మాటిమాటికి
లు ఠ త్ - - దొర్లుతున్న
అభంగ= ఎడతెగని
తరంగ = అలలు అనే
మృదంగ = మద్ధి లల యొక్క
నిస్వన = ధ్వనుల చేత
స్వుట = స్పష్టమైన
నటన + అనుకూల = నాట్యమునకు తగినట్లుగా
పరిపుల్ల = మిక్కి లి విప్పారిన
కలాప = పురులు గల
కలాపి జాలమున్ = నెమళ్ళు గల దానిని
కటక చ రత్ = పర్వత మద్య ప్రదేశాలలో తిరిగే
కరేణుక ర = ఆడ ఏనుగుల తొండా ల చేత
కంపిత = కదలించబడిన
సాలమున్ = మద్ది చెట్లు గల దానిని
నీత శైలమున్ = మంచుకొండను
కాంచెన్ = చూసెను.

కేవలం శబ్దoతో అర్థ స్ప్రరణ కలిగించడం ఈ పద్యంలో కవి సాధించిన విశేషం.ఇందులో అట, చని, కాంచె అను 3 మాటలు తప్ప మిగిలినవి సం స్బ్రతం నుండి వచ్చిన తత్సమ పదాలే







Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

రామలింగేశ శతకము - 1

జనులు నిందించిన సామ్రాజ్యమేటికి నక్కరకొదవ నియర్థమే ల
జయము సిద్ధిం పని సాహసం బేటికి/
సిరి లభింపని రాజసేవయేల/
అక్షరం బెరుగని యధికారమేటికి /
గోరిక దీరని సతి కూటమే ల/
వినయంబు గల గని వితరణం బేటికి/
క్షమదొలంగిన తపశ్చర్య యేల/
కాంత మందిరమున లేని కలిమియేల /
పరుల నొప్పింప నాశ్రితోద్దరణ యేల/
కవులకీయ నిదాతృత్వ గరిమ యేల/
రామలింగేశ!రామచంద్రపురవాస!


 అడిదము సూరకవి, రామలింగేశ శతకము


ప్రజలు నిందించే రాజ్యం ఎందుకు?
అవసరానికి పనికిరాని ధనమెందుకు?
విజయం దక్కని సాహసం ఎందుకు?
ధన ప్రాప్తి లేనప్పడు రాజసేవ ఎందుకు?
అక్షరజా ఞ నం లేని అధికారం ఎందుకు?
తృప్తి లేని కలయిక ఎందుకు?
వినయం లేని దాతృత్వం ఎందుకు?
ఓరుపు లేని తపసు ఎందుకు?
ఇంట్లో ఇల్లాలు లేని సంపద ఎందుకు?
ఇతరులను ఒప్పంచలేని చో ఆశ్రితులను ఉద్దరించడం ఎందుకు?
కవులకు దానం చేయ్యనిదాతృత్వ వైభవం ఎందుకు?



ఒకే ఒక్కసీ సపద్యంలో ఇన్నీ నీతులు చెపిఎనవాడు అడిదము సూరకవి. ఇతడు 1770 ప్రాంతంలో విజయనగరం భూపాలరాజు రేగ లో జన్మము చెందాడు. కవిజనరంజనము, కవి సంశయవిచ్చే దము (చందో వ్యాకరణ గ్రంధము) చంద్రా లోకము  (అలంకార శాస్త్రము) ఆంధ్రనామ శేషము (నిఘంటువు) శ్రీరామదండకము , రామలింగేశ శతకము మొదలగు రచనలు చేసాడు..' గడియకు నూరు పద్యములు గంట ము లేకవ చింతున నిచెప్పుకున్న . కవి ఇది ప్రధానంగా అధిక్షేప శతకం



Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

నరసింహ శతకము - 1

తల్లిగర్భమునుండి ధనము తేడెవ్యడు
వెళ్ళిపోయొడు నాడు వెంటరాదు
లాక్షాధికారైన లవణమన్న మెకాని
మెరుగుబంగారం బు మింగబోడు
విత్త మార్జన చేసి విర్రవీగు టెకాని
కూడబెట్టిన సోమ్మ కుడువబోడు
పొందుగా మరుగైన భూమి లోపలబెట్టి
దానధర్మము లేక దాచి దాచి
తుదకు దొంగల కిత్తురో దొరల కవు నో
తేనె జుం టీగలియ్య వా తెరువరులకు
భూషణవికాస! శ్రీధర్మపురనివాసl
దుష్టసంహార! నరసింహ1. దురితదూర!



కవి శేషప్ప, నరసింహ శతకము.
ధర్మపురిలో వెలసిన ఓ నరసింహస్వామి ! అలంకార వైభవంగల వాడా!దుర్మార్గులను సంహరించే వాడా! పుణ్య స్వరూపుడా! పుట్టిన పిల్లవాడెవ్య డూ తల్లిపేగుతో తప్ప డబ్బ మూట తో ఈ నేల మీద పడటం లేదు లక్షలు సంపాదించినా ఉప్పుతో కూడిన

అన్నం తప్ప బంగారం బువ్య కావటం లేదు. ధనం సంపాదించి గర్వంచడమే తప్ప గడించిన సోమ్మను భుజించడం.లేదు. దానధర్మాలు చేయకపిసినారితనంతో భూమిలో పాతిన సోమ్ము దొంగల పాలవుతుంది.లేదా రాజుల పాలవుతుంది. తేనెటీగలు

తేనెను సేకరించి దాచిపెట్టి కడకు ఏ దారిన పోయే దానయ్యకు ఇవ్వటం లేదా?

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

వడ్లగింజల కథ

తణుకు అనే ఊరిలో శంకరప్ప అనే అబాయి ఉండేవాడు అతను చదరంగ ప్రవీణుడు.ఒకసారి తన ఆర్థిక సమస్యల నుండి గట్టు ఎక్కడానికి పిఠాపురం రాజ గారి దగ్గరకు వచ్చాడు. కాని దివాన్ గారి వలన అతనికి రాజు దర్శనం కలగలేదు.అప్పడు ఆ

వూరిలో ఉన్న పేదరాశి పెద్దమ్మ సలహాతో అక్కడ ఉన్న చదరంగప్రవీణులను ఓడించాడు. దానితో రాజుగారు శంకరప్పను పిలిచి చదరంగప్రవీణుడైన రాజు ఆట ఆడాడు. దానిలో రాజు ఓ రిపోగా ఏం కావాలి అని అడగాడు. శంకరప్ప చదరంగంలో 64

గళ్ళు ఉంటాయి కదా ఒక్కక్క గడికి రేట్టింపు చప్పన వడ్లగింజలు ఇపి్పంచమన్నడు వివరంగా తెలుసుకున్న రాజు గుడ్లు తే సాడు ఎందుకంటే ఈ లెక్క పావులూరి మల్లన తెలుగించిన సారసంగ్రహ గణితమ్ అనే పుస్తకంలో ఉంది

మొదలొకటి నిలిపి దానం
గది యగదు దిదాక రెట్టి గా గూడిన చో
విదితమగు బలుకు మా కుం
జ దరంగపు టింట్లకైన సంకలిత మొగిన్
దీనికి సమాధానం కూడ పద్యంలోనే ఇచ్చాడు
శరశశి హటక చంద్ర శరసాయ కరందువియన్నగా గిని భూ
ధర గగనాబ్ది వేదగిరి తర్ కపయోనిధి పదమ జాస్య కుం
జ ర తుహినా oశు సంఖ్యకు నిజం బగు తచ్చ తురంగ గేహ వి
స్తర మగు రెట్టి రెట్టిక గుసంకలితం బుజగత్ప్రసిద్ధి.గన్
భారతీయ పద్ధతిలో ఒక్కో అంకెకు ఒక సంకేతం ఉంటుంది
శరము, సాయుకకు = బాణం మన్మధుడి బాణాల 5
శశి, చంద్రుడు' తుహినా oశువు = చంద్రుడు ఆకాశంలో చందమామ ఒక్కడే
కాబట్టి 1 అంకె
షట్కము-- ఆరు . తర్కశాస్త్రములు 6
రంధ్రము = నవరంధ్రాలు దీనికి 9 అంకె వేయాలి
వియత్తు, గ గ నము = ఆకాశము అంటే శూన్యం దీనికి Oవేయాలి
నగము. భూ ధరము గిరి = పర్వతం కుల పర్వతాలు 7 దీనికి 7 అంకెవేయూలి
అబ్ది ,పయోనిధి = సముద్రం మహాసముద్రాలు 4 అని చెబుతారు గనక 4
వేదాలు 4 కనుక 4 అంకె
పదమ జ + అస్యములు = బ్రహ్మ ముఖాలు 4
కుంజరము = ఏనుగు ఎనిమిది దిక్కుల భూభారాన్నీ మోసే వి -అష్ట దిగ్గజాలు 8
పద్యంలోని మాటలను బట్టి ఈ అంకెలను మన లెక్కల పద్ధతిని బట్టి మనకనుండి వేసుకొని రావాలి అలా వేసుకొని వస్తే వచ్చే సంఖ్య
18446744 o73709551615
అంటే లక్షల కోట్ల కోట్ల గింజల పైమాటే తరువాత రాజుగారు శO కరప్పని ఘనంగా సంతోషపెట్టారు. ఇది మహా రచయిత శ్రీపాద సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రీ గారి 'వడ్లగింజల కథ


Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

కృష్ణదేవరాయుల కీర్తి

నరసింహ కృష్ణరాయని
కరమరు దగు కీర్తి యొపెఎకరి బిత్ గిరి బిత్
కరికరి బిత్ గిరి గిరి బిత్
కరి బిత్ గిలి బిత్తు రంగ కమనీయంబై .


నరసింహ = నరసింహరాయలకు మారుడైన
కృష్ణరాయల : కృష్ణదేవరాయుల
కరము: చేయిమిక్కలి అరుదగు =ఆశ్చర్యకరమైన
కీర్తి = కీర్తి
కరి+ బిత్ = గజాసురుని చంపిన శివుని వె
గిరి + బిత్ +కరి = పర్వతాలను బే.దించిన ఇంద్రుని యొక్క ఏనుగు వె
కరి+ బిత్ + గిరి = ఈశ్వరుని కైలాసము వలె
గిరి బిత్ = ఇంద్రుడు వలె
కరిబి త్ గిరి బిత్ - - ఈశ్వరుడు ఇంద్రుల
తురంగ = వాహనాలైన నంది అశ్వముల వె
కమనీయంబై = మనోహరమై ఒపెఎన్‌= - ప్రకాశించెను. అంటె అంత ఏక ళo కం లేకుండా రాయల కీర్తి ప్రకాశిస్తుందని భావము

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

మాటకుమాట పద్యనికి పద్యం

ఇవి చాటుపద్యం వీటిని దీపాలపిచ్చయ్యశాస్త్రి గారు వెలికి తీసారు - మాటకుమాట పద్యనికి పద్యం
పర్వత శ్రేష్ట పుత్రిక పతి విరోధి
యన్నపెండ్ల ము అత్తను గన్న తల్లి
పేర్మ మీరిన ముద్దుల పెద్ద బిడ్డ
సున్నమించుక తేగ దే సందరాంగి

ఒక సరసుడు సరసురాలింటి వెళ్ళిన సందర్భంలో ఆమె అతనికి ఆకులు వక్కలు ఇచ్చింది మరయాదాపూర్వకంగా .అప్పడు ఆ సరసుడు సున్నం తెమ్మం అడిగాడు ఇందులో ఆయన పాo డిత్యంతో బాటు చులకన కూడ ఉoది ఎలాగంటే
పర్వతుడు అంటే హిమవంతుడు అతని పుత్రిక పార్వతి - ఆమె పతి శివుడు - శివ విరోధిమన్మధుడు - అతని అన్న బ్రహ్మ - అతని భార్య సరస్వతి - ఆమె అత్త లక్ష్మీ - ఆమె తల్లి సముద్రం దాని పెద్ద బిడ్డ జేష్ట్రాదేవి ఆమెను దరిద్ర దేవత అంటారు.

ఇంతకీ ఈ పద్య సారాంశముజేసిపెద్దమ్మ సున్నం తీసుకురా అని


ఆయన సరసం లో విరసాన్నీ గ్రహించి ఆ ము ఇలా జవాబు చెప్పం ది
శతపత్రంబుల మిత్రుని
సుతు జంపినవాని బావసును నిమా మన్
సతతము దాల్చెడు నాతని
సుతు వాహన వైరి వైరి సున్నం బిదిగో
అంటి ఆమె ఆయన కన్నా రెండు ఆకులు ఎక్కు వచదివింది
శతపత్రం అంటి పద్మ o-పద్మ బాంధవుడు సూర్య డు - అతని సుతుడు కర్ణుడు, అతనిని చంపినవాడు అర్జనుడు - అతని బావ కృష్ణ డు - అతని కొడుకు మన్మధుడు - అతని మామచంద్రుడు - అతనిని తలపై ధరించేవాడు శివుడు, శివుని కొడుకు

వినాయకుడు -అతని వాహనం ఎ లుక - దీని వైరి పిల్లి దీని వైరి కుక్క. సారాంశము ఏమిటంటే ఓరి కుక్క. సున్నం ఇదిగో అని.

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

ఆవకాయ

మామిళ్ళ ముక్క పై మమకారమంజల్లి
అం దింపగా జిహ్వ ఆవకాయ
ఎండ కాలమునందు ఎండిపోయిన గుండె
కభినందము తెలుపనావకాయ
కూర లే లేని చోకోమలి వేయుచో.
అనురాగ ముం జూపు నావకాయ​​
చీకు చున్నను గాని పీకు చున్నను గాని
ఆనందమేయిచ్చునావకాయ
ఆంధ్రలకు ఎ న్నీ కల గుర్తు ఆవకాయ
అతివనడుమైన జాడీ యే ఆవకాయ
ఆంధ్రమాత సిందూరమ్ము ఆవకాయ గారు
ఆంధ్ర దేశమ్ముతానొక్క ఆవకాయ


గరికపాటి గారి శతావధాన కార్యక్రమంలో బి.వి.రామసుబ్బమ్మగారు ఆవకాయ అంశము పై ఆశువుగా చెప్పిన పద్యము

Blogging Courtesy, my mother Mrs. N .V. Lakshmi

Lyrics of Bahuparak song from Gautami putra Satakarni

సాహొ సార్వభౌమా సాహొ సాహొ సార్వభౌమా సాహొ
సాహొ సార్వభౌమా సాహొ సాహొ సార్వభౌమా


కాలవాహిని శాలివాహన శకముగా ఘన కీర్తి పొందిన
                                   సుప్రభాత సుజాతవహిని గౌతమిసుత శాతకర్ణి
బహుపరాక్… బహుపరాక్… బహుపరాక్… బహుపరాక్…
లక్షల కాళ రాతిరిలొన కాంతిగ రాజసూయాత్ప్రరములె.. జరిపెరా..
కత్తులలొన చిత్రంబైన శాంతికి తానె వేదస్వరముగా.. పలికెరా..
సాహొ సార్వభౌమా బహుపరాక్

నిన్నే కన్న పుణ్యం కన్న ఎదీ మిన్న కాదనుకున్న జననికి జన్మభూమికి
                                   తగిన తనయుడివన్న మన్నన పొందరా..
నిన్నే కన్న పుణ్యం కన్న ఎదీ మిన్న కాదనుకున్న జననికి జన్మభూమికి
                                   తగిన తనయుడివన్న మన్నన పొందరా..

స్వర్గాన్నే సాధించే విజేత నువే సాహొ సార్వభౌమా సాహొ
స్వప్నాన్నే సృష్టించే విధాత నువే సాహొ సార్వభౌమా


అమృత మంధన సమయమందున ప్రజ్వలించిన ప్రళయ భీకర
                                   గరళమును గళమందు నిలిపిన హరుడురా శుభకరుడురా
బహుపరాక్… బహుపరాక్… బహుపరాక్… బహుపరాక్…

పరపాలకుల పగపంకముతోన కలుషమ్మైన ఇల నిన్ను పిలిచెరా.. పలకరా..
దావానలము ఊరె దాడి చేసిన దుండగీడుల తులువరా.. దొరా…
సాహొ సార్వభౌమా బహుపరాక్


దారుణమైన ధర్మప్రాణి ధారుణిపైన కాలూనింది
                                   తక్షణమొచ్చి రక్షణనిచ్చు భిక్షగ అవతరించర దేవరా..
దారుణమైన ధర్మప్రాణి ధారుణిపైన కాలూనింది
                                   తక్షణమొచ్చి రక్షణనిచ్చు భిక్షగ అవతరించర దేవరా..

In transliterable Tenglish which works on  

saaho saarwabhaumaa saaho saaho saarwabhaumaa saaho

saaho saarwabhaumaa saaho saaho saarwabhaumaa

kaalavaahini Saalivaahana Sakamugaa ghana keerti pondina

suprabhaata sujaatavahini gautamisuta SaatakarNi

bahuparaak… bahuparaak… bahuparaak… bahuparaak…

lakshala kaaLa raatirilona kaantiga raajasooyaatpraramule.. jariperaa..

kattulalona chitrambaina Saantiki taane vEdaswaramugaa.. palikeraa..

saaho saarwabhaumaa bahuparaak

ninnE kanna puNyam kanna edee minna kaadanukunna jananiki janmabhoomiki

tagina tanayuDivanna mannana pondaraa..

ninnE kanna puNyam kanna edee minna kaadanukunna jananiki janmabhoomiki

tagina tanayuDivanna mannana pondaraa.. 

swargaannE saadhinchE vijEta nuvE saaho saarwabhaumaa saaho

swapnaannE sRshTinchE vidhaata nuvE saaho saarwabhaumaa 

amRta mandhana samayamanduna prajwalinchina praLaya bheekara

garaLamunu gaLamandu nilipina haruDuraa SubhakaruDuraa

bahuparaak… bahuparaak… bahuparaak… bahuparaak…

parapaalakula pagapankamutOna kalushammaina ila ninnu pilicheraa.. palakaraa..

daavaanalamu oore daaDi chEsina dunDageeDula tuluvaraa.. doraa…

saaho saarwabhaumaa bahuparaak

daaruNamaina dharmapraaNi dhaaruNipaina kaaluunindi

takshaNamocchi rakshaNanicchu bhikshaga avatarinchara dEvaraa..

daaruNamaina dharmapraaNi dhaaruNipaina kaaluunindi

takshaNamocchi rakshaNanicchu bhikshaga avatarinchara dEvaraa..

Censor

I wrote this a long time back during the days of Censor's over enthusiasm and some absurd rules from them. (I think circa 2008). I lost this and recently found it again. Posting here.
==================================================================

డైరెచ్టరు, రచయిత కలసి తీవ్రంగా ఆలోచిస్తున్నారు. కొత్త సెన్సారు నిబంధనలను అనుసరిస్తూ ఒక మంచి స్క్రిప్టు తయారుచేసుకోవాలన్నది వాళ్ళ ప్రయత్నం.

ర: సార్ కులం పేరు సూచిస్తూ పేర్లుండకూడదన్నారు కదా ఎలాగ సార్
డై: దాందేముందయ్యా అది చాలా సులువు. ప్రేమ కధ తీదాం. కులాంతర వివాహం కూడా అవుతుంది. ఇంకా క్రేజ్ వస్తుంది. ప్రేమ కధకు కులంతో పనేముంది?
ర: అలాంటి ప్రేమకదలు చాలా వచ్చాయి కద సార్
డై: మరోటి తీద్దామయ్యా
ర: అలాగే సారి. సో మనది ప్రేమ కధ. అద్భుతమైన కధ ఉంది నా దగ్గర. అబ్బాయిది విశాఖపట్టణం. అమ్మయిది హైదరాబాదు. అబ్బాయి పేరు కృష్ణ. అమ్మాయి పేరు రాధ.
డాఇ: ఆగవోయ్. అవి హిందువుల పేర్లు కాదూ? మరి సెన్సారుతో ఇబ్బంది అవుతుందే. 
ర: మరి లైలా బాషా అందామా సార్?
డై: అవి కూడా కుదరదయ్యా. ఇస్లాం పేరు వస్తుంది కదా
ర: మరి దేవకుమార్, మరియ అని పెడదాము సార్
డై: ఒకసారి చెబితే అర్ధం కాదేమయ్యా. కులం మతం ప్రస్తావనకు రాకూడదయ్యా 
ర: ఏ కులం మతం రాకుండా పేర్లు ఎలా పెడతాము సార్?
డై: ఆలోచిద్దామయ్యా, ప్రస్తుతానికి హేరో హీరోయిన్ అందాము. కధ చెప్పు.
ర: అలాగే సార్. హీరో హీరోయిన్ ఇద్దరూ ఒకటే కాలేజీలో చదువుకుంటూ ఉంటారు. వాళ్ళిద్దరికీ హీరోయిన్ కుక్కపిల్ల విషయంలో గొడవ వస్తుంది.
డై: ఏమయ్యోయ్ కొంప ముంచేట్టు ఉన్నావు. సేన్లోకి జంతువులు రాకూడదయ్యా
ర: సరే సార్. పోనీ హీరో హీరోయిన్ ఇద్దరూ ఎదురెదురు ఇళ్ళలో ఉంటారు. హీరోయిన్ తలదువ్వుకుంటూ ఉంటే చూసిన హీరో మనసుపడతాడు.
డై: బాగుందయ్యా, కానీ తలదువ్వుకుంటూ పేలు తీసుకోవడం జంతుహింస అని గొడవ వస్తుందేమో హీరోయిన్ మొహం కడుక్కుంటున్నప్పుడు అని రాయి.
ర: హీరోయిన్ స్నానం చేస్తున్నప్పుడు అని రాస్తే బాగుంటుందేమో సార్. పనిలో పని హీరోయిన్ ని పైనా కిందా ఎగాదిగా చూపించేయొచ్చు.
డై: నువ్వు నాకు నచ్చావయ్యా రైటరూ. అలాగే రాద్దాం. హీరోయిన్ బట్టల విశయంలో పెద్ద ఖర్చు ఉండదు. సెన్సారు కూడా ఇబ్బంది పెట్టదు. ప్రోసీడ్
ర: సార్... తరువాత హీరో ఇలాగ తొంగి చూడడం చూసిన హీరోయిన్ అన్నయ్య హేరోతో గొడవ పడతాడు. 
డై: బాగుందయ్యోయ్. పనిలో పని హీరో హీరోయిన ఆన్నయ్య గాంగు మొత్తాన్ని చితగ్గోట్టినట్టు చూపిద్ద్దాం. వయొలెన్సు పరవాలేదు. ఒక నలుగు రక్తం కక్కుకు చచ్చినట్టు, ఇద్దరికి కాళ్ళూ చేతులూ తెగినట్టు, ఒకడిక్ అవయవాలు అన్నీ నేల మీదకు 
   ఊడిపడినట్టు చూపిద్దాం. పరవాలేదు.
ర: అలాగైతే మరీ అతి అవుతుందేమో సార్. 
డై: మరి సినిమా అన్నాక ఏదో ఒకటి చూపించాలి కదయ్యా. అన్నిటి కన్నా సులభమైనవి శృంగారం, భీబత్సం. కానీ.
ర: అలాగే సార్. ఇహను పొతే, ఇంత గొడవ తరువాత హీరోయిన్ తండ్రి, హీరో మీద కేసు పెడతాడు. అయితే అక్కడ పోలీసు ఇన్స్పెక్టరు కేసు నమోదు చేసుకోడు.
డై: అదేమిటి? పోలీసు ట్విస్ట్ ఆ?
ర: అదే సార్ ట్విస్టు. ఇన్స్పెక్టరు  అలా ఎందుకు చేసాడో ఫ్లాష్ బాక్ లో చెప్తాం.
డై: కుదరదయ్యా. ఫ్లాష్ బాక్ ఏదైనా సరే, పోలీసులు ఎప్పుడూ మంచివాళ్ళే ఉండాలి. అది సెన్సార్ రూలు. దానిని మార్చడానిక్ వీలులేదు.
ర: అదేమిటి సార్. ఫ్లాష్ బాక్ లో పోలీస్ అలా ఎందుకు చేసాడు అనడానికి కారణం ఉంది.
డై: ఏ కారణం ఉన్ననయ్యా. పోలీసులను చెడ్డవాళ్ళుగా చూపించడానికి వీలులేదు. అది డబ్బులు తీసుకుని మనుషుల్ని చంపేసిన దయాశంకర్ గురిచి అయినా సరే. పోలీసులు ఎప్పుడూ మంచివాళ్ళగానే చూపించాలి.
ర: సరే సార్. అయితే హీరోను బెయిలుమీద వదిలేసినట్టు చూపిద్దాం.
డై: సరే. బానే ఉంది. తరువాత?
ర: ఆ తరువాత హీరోయిన్ అన్నయ్య హత్య జరుగుతుంది సార్.
డై: అబ్బో మర్డర్ మిస్టరీ ఆ? 
ర: అవును సార్. ఆ హత్యకేసు విచారించిడానికి పోలీసులు తెచ్చిన కుక్క హీరో గుమ్మం దగ్గర ఆగుతుంది సార్.
డై: ఏమయ్యోయ్ నీకు ఎన్నిసార్లు చెప్పాలేమిటి? జంతువులు వద్దు అన్నానా?
ర: మరి ఎలాగ సార్? ఇక్కడ హీరోయిన్ కి హీరో మీద అనుమానం రావాలి. 
డై: అనుమానం ఇంకో రకంగా తెప్పించు. కుక్కలూ, పిల్లులూ వద్దు.
ర: పోనీ, హీరో కాల్చే సిగరెట్టు తాలూకు ఎంగిలి పీక హీరోయిన్ అన్నయ గదిలో దొరికినట్టు చూపిద్దామా సార్
డై: అది అంతకన్నా వద్దు. ధూమపానం నిషేధం.
ర: రోజూ అందరూ కాలుస్తూనే ఉంటారు కద సార్.
డై: కావచ్చు గాక. సిగరెట్లు, బీడీలమీద గవర్నమెంటు పుర్రె గుర్తు వద్దంటే తప్పు లేదు కానీ, సిగరెట్టు కాల్చినట్టు మనం చూపిస్తే తప్పు. కాబట్టి హీరో సిగరెట్టు కాల్చడం మనం చూపించకూడదు.
ర: మరేం చెయ్యమంటారు సార్?
డై: ఇదుగో ఈ మర్డర్ మిష్టరీలు గట్రా వద్దు కానీ, డైరెక్టు లవ్ స్టోరీ పెట్టు.
ర: అది సులభమే సార్. హీరో "తెలుగు జాతి మనది" పాట పాడుతున్నప్పుడు హీరోయిన్ చోసి ప్రేమలో పడింది
డై: అమ్మయ్యో వద్దు. తెలుగు భాషకు ఉన్న యాసలు చూపించకూడదని సెన్సారు వారి హుకుం. 
ర: అది మనమెక్కడ చూపిస్తున్నాము సార్?
డై: ఇదుగో మరి. ఆ పాటలో "వచ్చిండన్నా, వచ్చాడన్నా" అని యాసల వర్ణన ఉంది. యాసల ప్రస్తావన కూడదయ్యా!!!
ర: అలాగైతే ఇంకేం మిగాలేదు సారు. ఇంకా మనం హీరో హీరోయిన్ల పేర్లే నిర్ణయించుకోలేదు!!!
డై: ఇక మిగిలింది ఒకటేనయ్యా!!! నువ్వు, నేను ఈ సినిమా ఫీల్డు వదిలేసి మిగిలిన ఉద్యోగాలు చూసుకుందాము. సుఖంగా ఉందాము.

My responses for TRAI's consultation paper on Differential Pricing for Data Services

1) Should the TSPs be allowed to have differential pricing for data usage for accessing different web sites, applications or platforms?

Ans: It should be permissible for TSPs to have differential pricing for certain websites. However, the criteria should be strictly defined and governed for such services. I am elaborating my criterion in answer to question#2.


2: If differential pricing for data usage is permitted, what measures should be adopted to ensure that the principles of non-discrimination, transparency, affordable internet access, competition and market entry and innovation are addressed?

Ans: Differential pricing should be treated very carefully because it has the ability to impinge on Net Neutrality. If TSPs want to offer differential pricing, the below constraints should be placed on them.

• TSPs and their partners in differential pricing (i.e. website owners/content providers) should commit to provide differential pricing as a CSR activity (Corporate Social Responsibility) and not as a profit making initiative.
• This is easiest to implement by making it a binding law on the TSPs. If any partner (website) is found to be violating this tenet, TSPs should remove them from differential pricing platform.
• This is similar to ISO 14000 certification which requires the certifying organisation to ensure their supply chains are environmentally friendly as well.
• TSPs must commit to Net Neutrality. All data packets must be treated the same.
• There should only be two price rates. One for differentially priced platforms and one for all other traffic. In other words, Websites/content with differential pricing must all belong to a single price rate. All other traffic should be charged at another price rate.
• Both these price rates should be clearly called out by the TSPs on their brochures and other customer facing information.
• Telephony Consumers must have an option to opt-in/out of differential pricing.
• The Service Providers and/or websites should not be permitted to alter/modify the traffic/website content. Irrespective of consumer opting-in/out of differential pricing, same content should be served to both of them.
• The privacy of the consumer must be protected at any cost. TSP should not share any detail regarding consumer (Neither demographics nor opt-in/out choice) with the content provider. In other words, the website owner should not have any information regarding the telephony consumer.

The result of the above constraints is that providing free data services shall become become a true CSR activity. If any loopholes are identified down the road which will enable any party in the chain to make profits out of differential pricing, such options should be plugged by making relevant changes to the law.

3: Are there alternative methods/technologies/business models, other than differentiated tariff plans, available to achieve the objective of providing free internet access to the consumers? If yes, please suggest/describe these methods/technologies/business models. Also, describe the potential benefits and disadvantages associated with such methods/technologies/business models?

Ans:A few models are being attempted around the world. All of them have their own benefits and drawbacks. Some models that I am aware of are as below

• Ad based model: I believe Firefox is experimenting this in Bangladesh. Consumers watch advertisements on the TSP's app. In return for the advertisements watched, TSPs shall provide data for the consumer. This becomes a quid-pro-quo situation benefitting both TSP and consumer. Net neutrality is achieved as well. By not permitting TSPs to share Personally Identifiable Information (PII) with advertisers, personalised advertising can be provided as well by TSPs thereby benefitting the advertisers as well. Opt-in/out is built into this solution. All round, this is the best solution in my opinion.
• PII Sharing option: This provides PII data to advertisers in return for free data to consumers. But this can lead to huge privacy issues. Opt-in/out shall alleviate the problem to some extent but still constitutes risks. For example, I might opt-in but if the other party is Opt-out, we shall have a conflict. This is a pandora's box.
• Free basics like option: This platform from Facebook might look good but, in my opinion, extremely anti-competitive. Internet offers an equal playing ground to both consumers and SMBs. Free basics, in my opinion, has the ability to destroy this fundamental freedom. I am listing this option just for sake of completeness. I do NOT recommend this option.

4: Is there any other issue that should be considered in the present consultation on differential pricing for data services?

Ans: I think we should consider the legal limitations as well. If we permit TSPs to offer a platform for differential pricing, all the entities in that agreement should be bound by Indian Law. With it's boundary-erasing nature, internet requires different handling. So, when differential pricing platforms are provided, entities in the value chain should agree to be bound to Indian Law. Else, an entity based out of India can escape legal penalties (for example: if they are found to violate any privacy or other tenets).